Jan Smolders is advocaat bij Dohmen advocaten en geeft in dit gastblog zijn visie op het huidige merkenrecht. “Regelgeving rondom IP (intellectual property oftewel intellectueel eigendom) is wereldwijd volop in beweging. Wat mij betreft zijn er altijd verbeteringen mogelijk in IP. Een van de dingen, is de snellere codificatie van rechtspraak in wetgeving.”
Uiteindelijk wordt op enig moment wel duidelijk uit vonnissen en arresten welke wetsartikelen (verdragsartikelen) onduidelijk zijn en dus interpretatie en verbetering verlangen. Bijvoorbeeld als het gerechtshof Arnhem tot een andere interpretatie komt dan gerechtshof Den Bosch. En uiteindelijk de kwestie bij de Hoge Raad belandt. Een mooi voorbeeld zijn de rechtszaken met een Van Doren/Lifestyle-verweer. Eerst zal ik uitleggen wat dat is, dan wat daar naar mijn mening in ‘fout’ gaat, omdat verschillende gerechtshoven er anders mee omgaan.
Van Doren/Lifestyle
Van Doren/Lifestyle was een rechtszaak (2003) voor het Europees Hof met de volgende uitkomst. Als de merkhouder in de EU een product verkoopt, kan hij daarna niet klagen als dat product in andere EU-landen verder wordt verhandeld. Zijn recht om zich te verzetten is dan ‘uitgeput’. Als de merkhouder meent dat de producten illegaal zijn geïmporteerd van buiten de EU, kan hij wel overgaan tot dagvaarding. De handelaar moet dan aantonen dat de producten door of met toestemming van de merkhouder in de EU op de markt zijn gebracht. De handelaar moet dan uitleggen waar hij de spullen heeft gekocht en een ‘paper trail’ laten zien tot de oorsprong. Daar is een uitzondering op: als het risico bestaat dat de merkhouder zijn keten gaat verbieden om aan andere EU-landen te leveren, is dat een gevaar voor de vrije markt, aldus de rechter in Van Doren/Lifestyle. De leverancier die de handelaar heeft genoemd, krijgt dan gewoon niet meer geleverd van de merkhouder. Als dat risico bestaat, is het eerst aan de merkhouder om te bewijzen dat de producten een oorsprong van buiten de EU hebben.
Converse/Aspo
Een mooi voorbeeld van een zaak waarin een beroep werd gedaan op een Van Doren/Lifestyle-verweer was een uitspraak van het gerechtshof Den Bosch uit 2014 (Converse/Aspo). In Van Doren/Lifestyle zei het Europees Hof dat het gevaar voor de vrije markt zich vooral voordoet bij exclusieve distributiestelsels (per land een alleenverkoper). In zo’n geval zou het Van Doren/Lifestyle-verweer (inhoudende een omkering van bewijslast, want nu moet de merkhouder bewijzen dat de producten een oorsprong van buiten de EU hebben) dus moeten slagen. Echter, het hof Den Bosch vindt alléén het feit dat er een exclusief distributiestelsel is onvoldoende voor het omkeren van de bewijslast. Punt 9.7 van deze uitspraak laat zien wat een enorm ingewikkeld bewijsstramien het gevolg is van dit standpunt van het hof Den Bosch.
Silk Cosmetics/Notino en curator/Converse
In Silk Cosmetics/Notino (2021) doet het gerechtshof Den Haag (punt 6.9-6.10) het anders. Het hof Den Haag zei (geparafraseerd): exclusief distributiestelsel = gevaar voor afscherming van de markt = omkering bewijslast. Ik weet niet of er cassatie is ingesteld in die zaak, maar een vergelijkbare zaak (Curator/Converse) loopt op dit moment bij de Hoge Raad. De adviseur van de Hoge Raad zegt geparafraseerd (2.25 laatste zin): “nee, je kunt geen ‘=-teken’ zetten tussen exclusief distributiestelsel en afscherming van de markt”.
Het huidige merkenrecht
Kortom, bijna twintig jaar na Van Doren/Lifestyle is dit soort vragen nog steeds niet uitgekristalliseerd. Het maakt het vak wel boeiend, maar ook lastiger uit te leggen. Dat kan deels opgelost worden doordat de wetgevende instanties sneller regelgeving aanpassen om dure en tijdrovende interpretatiediscussies uit de weg te ruimen. Zo worden die regels makkelijker en sneller toepasbaar. Dat komt de rechthebbenden weer ten goede.
De eerder gepubliceerde gastblogs in het kader van BOIP50 werden goed ontvangen. Daarom gaan we door met het publiceren van gastblogs. Wilt u ook een gastblog schrijven? Stuur dan een e-mail naar content@boip.int.