Streekproducten uit de EU zoals landbouwproducten, lev
ensmiddelen en wijn zijn een afspiegeling van de verschillende tradities en regio’s in Europa. Er zijn vele streekproducten en er is minstens zoveel informatie over beschikbaar.
Voor een consument is het belangrijk om duidelijk geïnformeerd te worden over de oorsprong van een product om zijn keuze beter te kunnen bepalen. Voor bedrijven is het belangrijk om waarde aan een product te kunnen toevoegen om zo de consument tegen misbruik te beschermen. Daarom biedt de EU een registratiesysteem voor de bescherming van streekproducten. Er zijn drie soorten Europese bescherming: Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB), Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) en Gegarandeerde Traditionele Specialiteit (GTS).
Wat houdt het in?
Het registratiesysteem van de EU zorgt voor de bescherming en controle van bepaalde streekproducten door er gecontroleerde kwaliteitslabels aan toe te kennen. Om bescherming van een kwaliteitslabel te kunnen genieten, moet je de benaming van het streekproduct laten registreren bij de bevoegde nationale autoriteit. Het kwaliteitslabel wordt verstrekt aan streekproducten waarvan de uitstekende kwaliteit en reputatie nauw verbonden zijn met het geografische gebied waar ze geproduceerd en/of verwerkt worden.
Nadat de geografische benaming is geregistreerd, is deze beschermd tegen misbruik of tegen praktijken die de consumenten kunnen misleiden.
De eigenaar van een beschermde geografische aanduiding kan op grond van dit recht onder bepaalde omstandigheden een oppositie indienen tegen een eerder merk of om de doorhaling verzoeken van een geregistreerd merk. Daarnaast kan het bestaan van een oudere beschermde geografische aanduiding voor BOIP ook een reden vormen om een merkaanvraag te weigeren.
Welke kwaliteitslabels zijn er?
De EU kent drie verschillende kwaliteitslabels. Elk van deze kwaliteitslabels heeft een eigen logo dat wordt gebruikt om aan te geven dat het product een beschermde status heeft. Deze labels informeren de consument duidelijk over het specifieke karakter van het betrokken streekproduct om het zo tegen misbruik te beschermen. Daarnaast dienen ze om de eerlijkheid van handelstransacties te garanderen.
1. Beschermde Oorsprongsbenaming
De Europese Commissie verleent de Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) aan streekproducten, die afkomstig zijn uit een bepaalde regio en waarvan de kwaliteit of andere kenmerken van deze producten hoofdzakelijk toe te schrijven zijn aan het bijzondere geografische milieu van de plaats van oorsprong. Het geografische milieu omvat natuurlijke en menselijke factoren zoals klimaat, bodemgesteldheid, topografie, lokale knowhow, etc. Producten die dit label dragen moeten geproduceerd, verwerkt én bereid worden in een bepaald geografisch gebied volgens een erkende en gecontroleerde werkwijze. Het gaat bijvoorbeeld om kazen die gemaakt worden in een bepaald gebied, met de melk van een lokaal dierenras dat in het geografische gebied wordt gehouden.
Voorbeelden: Gorgonzola (kaas), Prosciutto di Parma (ham).
2. Beschermde Geografische Aanduiding
De Europese Commissie verleent de Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) aan streekproducten die afkomstig zijn uit een bepaalde regio en waarvan een bepaalde kwaliteit, de reputatie of een ander kenmerk van deze producten aan deze geografische oorsprong kan worden toegeschreven. De voorwaarden voor erkenning van een BGA zijn soepeler in vergelijking met die van de BOB. Niet alleen kunnen zij ook worden erkend wanneer slechts de reputatie van een bepaald product toe te wijzen is aan de herkomst uit een bepaalde streek. Ook hoeven productie, verwerking en bereiding niet alle drie in de bepaalde regio plaats te vinden, maar is het genoeg als dit slechts voor één van deze aspecten het geval is. Het verband tussen het product en zijn geografische herkomst is hier dus kleiner dan bij een BOB. Het gaat bijvoorbeeld om hammen en worsten die een bepaalde bekendheid genieten en die bereid worden volgens lokale methoden binnen een afgebakend geografisch gebied.
Voorbeelden: Brussels grondwitloof, Jambon d’Ardenne (ham), Westlandse druif
3. Gegarandeerde traditionele specialiteit
De Gegarandeerde traditionele specialiteit (GTS) verwijst niet naar de herkomst van een product, maar naar het verband tussen de kwaliteit ervan en de traditionele productsamenstelling of productiemethode. ‘Traditioneel’ betekent hier dat het product onveranderd en aantoonbaar gebruikt is op de EU-markt gedurende minimaal 30 jaar. De erkenning als GTS kan alleen aangevraagd worden voor levensmiddelen en landbouwproducten, niet voor wijnen. Deze erkenning is gebaseerd op de karakteristieke kenmerken waarmee het product zich duidelijk onderscheidt van de andere levensmiddelen en landbouwproducten die tot dezelfde categorie behoren. Het kan bijvoorbeeld gaan om bepaalde kazen of gerechten die op een traditionele wijze worden bereid.
Voorbeelden: Mozzarella (kaas), Kriek (bier), Hollandse Maatjesharing/Hollandse Nieuwe (vis)
Belang bescherming geografische aanduidingen
- Het is in het belang van de consument om hem te informeren over de kwaliteitskenmerken van het product dat hij wil kopen en dat hij daarover volledig en juist geïnformeerd wordt, zodat hij deze relevante informatie kan betrekken in zijn aankoopbeslissing.
- Voor producenten is juiste en volledige informatieverschaffing ook van belang. Zij kunnen de consument daarmee tonen dat het product zich onderscheidt van soortgelijke producten met een andere herkomst. De bescherming is bedoeld om de inkomsten van de producenten te garanderen en duidelijke informatie te geven aan de consument over de waardetoevoegende eigenschappen van de producten.
Hoe kan ik een benaming registreren?
Om de benaming te laten registreren, dien je een productdossier in dat de voorwaarden bepaalt waaronder het beschermde label mag gebruikt worden (geografische afbakening, vereiste productiemethode, bewijs van verband van de kwaliteiten van het product met geografisch milieu, etc.).
De aanvraag moet ingediend worden door een nationale groepering van voor het product betrokken producenten of verwerkers (bijvoorbeeld landbouworganisaties). Kwaliteitslabels (BOB, BGA en GTS) moeten door een collectief gebruikt kunnen worden en kunnen niet exclusief van één enkele persoon/organisatie zijn.
Wie voldoet aan de voorwaarden uit het productdossier heeft het recht om de beschermde aanduiding te gaan gebruiken in combinatie met het kwaliteitslogo of de kwaliteitslogo's die van toepassing zijn.
Benamingen in de Benelux
België
Meer informatie vind je op de website van de FOD Economie, Dienst Intellectuele Eigendom.
Nederland
Meer informatie vind je op de website van RVO.
Luxemburg
Meer informatie vind je op de website van le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg.
Wil je advies?
BOIP is een onafhankelijke instantie. Wij mogen je daarom geen persoonlijk advies geven. Een externe IE-professional kan je wel adviseren over de beste bescherming van je streekproduct.